Η πλούσια μεταλλευτική ιστορία της κοιλάδας του Ρουρ στη Γερμανία , αλλά και οι τεράστιες βιομηχανικές εγκαταστάσεις των δύο τελευταίων αιώνων έχουν μετατραπεί σε ζηλευτά μουσεία αλλά και χώρους πολιτισμού. Αυτό το διεθνούς εμβέλειας δίκτυο μνημείων βιομηχανικής κληρονομιάς αξίζει, όχι μόνο να το δει κανείς από κοντά, αλλά να ανακαλύψει τον τρόπο με το οποίο ανέδειξε μια περιοχή ουσιαστικά “ξεχασμένη”, σε υπέροχο πολιτιστικό- τουριστικό προορισμό.
Η επίσκεψη
Στο πλαίσιο της προσπάθειάς της εταιρείας για την ανάδειξη όσων κινητών και ακίνητων μνημείων βιομηχανικής αρχαιολογίας βρίσκονται στις ιδιοκτησίες της στη Σέριφο, αντιπρόσωποί της πραγματοποίησαν επίσκεψη στην ευρύτερη περιοχή της κοιλάδας του Ρουρ στη Γερμανία. Η περιοχή αυτή απετέλεσε ήδη από τα μέσα του 18ου αιώνα επίκεντρο της ευρωπαϊκής βιομηχανοποίησης, με πάνω από 3.200 ορυχεία σιδήρου και άνθρακα και τις αντίστοιχες εγκαταστάσεις παραγωγής, καθιστώντας την κατά τον 20ό αιώνα τον μεγαλύτερο προμηθευτή άνθρακα και χάλυβα στην αναπτυσσόμενη ευρωπαϊκή βιομηχανία. Στην περιοχή, μετά την κρίση του άνθρακα, επήλθαν δομικές αλλαγές με οριστική παύση των εργασιών εξορύξεως το 2002. Πολλές από τις πρώην βιομηχανικές εγκαταστάσεις μετατράπηκαν σταδιακά σε μουσεία, χώρους πολιτιστικού ενδιαφέροντος, γραφεία και διοικητικά κέντρα κ.ά., απαρτίζοντας ένα διεθνούς εμβέλειας δίκτυο μνημείων βιομηχανικής κληρονομιάς (https://www.route-industriekultur.ruhr/en/ ) .
Στα μέσα Φεβρουαρίου, τα μέλη της εταιρείας επισκέφθηκαν τέσσερα από τα μουσεία του δικτύου αυτού: τo Zollverein UNESCO World Heritage Site στο Essen, το Zeche Zollern Museum στο Dortmund, το Zeche Nachtigall Museum στο Witten και το Bergbaumuseum στο Bochum.
Ruhr Museum
Επίκεντρο και προηγμένο δείγμα αρχιτεκτονικής ως προς την μετατροπή μιας βιομηχανικής ζώνης σε πολιτιστικό πάρκο, αποτελεί το Ruhr Museum. Στις πρώην εγκαταστάσεις του κεντρικού φρεατίου Zollverein XII αναπτύσσεται σήμερα μια επισκέψιμη ζώνη 1000 στρεμμάτων, που περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μουσείο της περιοχής, μια πρώην μονάδα έκπλυσης άνθρακα, που αναπτύσσεται σε τρία θεματικά επίπεδα με περισσότερα από 6.000 εκθέματα και παρουσιάζει τη συναρπαστική φυσική και πολιτιστική ιστορία της περιοχής του Ρουρ από την εποχή σχηματισμού του υπεδάφους της έως και σήμερα
Εργαστήρια αρχιτεκτονικής και ντιζάιν, χειροτεχνίας και δημιουργικής απασχόλησης για παιδιά και ενήλικες, ακαδημίες χορού και παραστατικών τεχνών , αλλά και καταστήματα, γραφεία και κομψά εστιατόρια που ακολουθούν το βιομηχανικό design βρίσκονται μέσα στο πάρκο αυτό, ενώ κατά την καλοκαιρινή περίοδο, στους ανοιχτούς του χώρους φιλοξενούνται μουσικά, θεατρικά και αθλητικά δρώμενα, παζάρια, εκδηλώσεις, εκθέσεις.
Ανθρακωρυχείο Zollern
Το πρώην ανθρακωρυχείο Zollern στο Ντόρτμουντ είναι μια από τις πιο όμορφες μαρτυρίες του βιομηχανικού παρελθόντος της Γερμανίας. Οι διάφορες εγκαταστάσεις του κατασκευάζονταν από το 1898 έως το 1904. Το μηχανοστάσιο με την είσοδο από βιτρό Art Nouveau αποτελεί σύμβολο της βιομηχανικής κληρονομιάς . Χάρη στο κτίριο αυτό, ολόκληρο το συγκρότημα σώθηκε από την κατεδάφιση τη δεκαετία του 1960 και οι υπόλοιπες εγκαταστάσεις αναγνωρίστηκαν ως μνημεία.
Στις διάφορες αίθουσές του μπορεί κανείς να πάρει πληροφορίες για τη γεωλογική και μεταλλευτική κληρονομιά της περιοχής, να ακολουθήσει όλη τη διαδικασία εξόρυξης άνθρακα μέσω των αυθεντικών μηχανημάτων και υποδομών, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ζωή των ανθρακωρύχων, την καθημερινότητά τους, τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζαν λόγω του επαγγέλματός τους, ακόμα και την συνδικαλιστική τους οργάνωση. Στους εξωτερικούς χώρους του συγκροτήματος αυτού, εντυπωσιάζει η αρχιτεκτονική των κτιρίων με τη συμπαγή πλινθοδομή, τα νεογοτθικά βαθμιδωτά γείσα και τους κρομμυοειδείς τρουλίσκους , καθώς και το υψηλό μεταλλικό pithead (μηχάνημα περιέλιξης, το πάνω μέρος ενός λάκου εξόρυξης ή φρέατος άνθρακα), όπου μπορεί κανείς να ανέβει για να θαυμάσει τη θέα σε όλη την περιοχή.
Ορυχείο Nachtigall
Το Nachtigall βρίσκεται σε μια από τις παλιότερες ζώνες εξόρυξης του Ρουρ. Μια από τις οριζόντιες στοές της περιοχής έχει καταστεί επισκέψιμη, με ένα πολύ εντυπωσιακό εσωτερικό. Αφού το ορυχείο σταμάτησε να λειτουργεί, στην περιοχή μεταφέρθηκε μια επιχείρηση λατομείου και πλινθοκεραμοποιίας, της οποίας είναι επισκέψιμος ο δακτυλιοειδής κλίβανος με τη θολωτή οροφή, ώστε ο επισκέπτης να πάρει μια ιδέα για το πώς λειτουργούσε το περίπλοκο σύστημα εξαερισμού.
Η μεταφορά άνθρακα από το ορυχείο αυτό γινόταν μέσω ενός παρακείμενου ποταμού, πάνω σε ξύλινες φορτηγίδες, ένα μοντέλο από τις οποίες κατασκευάστηκε σε κλίμακα 1:1 και είναι αγκυροβολημένο στους εξωτερικούς χώρους του Μουσείου . Ειδική αναφορά γίνεται και στα 1000 περίπου μικρής κλίμακας ορυχεία που υπήρχαν στο Ρουρ μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μουσείο Μεταλλείων Bergbau
Το Γερμανικό Μουσείο Μεταλλείων του Μπόχουμ (Bergbau) είναι μακράν το μεγαλύτερο μουσείο του είδους του . Χάρη στην εκτεταμένη συλλογή του για την ιστορία των ορυχείων, προσφέρει μια εντυπωσιακή εικόνα της παγκόσμιας ιστορίας των ορυχείων. Από το 2019, αυτή απεικονίζεται στο πλαίσιο μιας σύγχρονης μουσειακής αντίληψης που συνδυάζει προηγμένα τεχνολογικά πολυμέσα και κάποια πολύ σημαντικά πρωτότυπα. Ως μουσείο ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1935. Ο μεταλλικός σκελετός του pithead του ανθρακωρυχείου Germania έχει γίνει σύμβολο της πόλης του Bochum. Ως μέλος της Ένωσης Leibniz (Leibniz Association for Georesources), το Μουσείο αποτελεί και πρότυπο ερευνητικό κέντρο, εστιάζοντας στους τομείς των γεωεπιστημών, της αρχαιομεταλλουργίας, της ιστορίας των ορυχείων, της επιστήμη των υλικών και της μεταλλευτική αρχαιολογία. Η μόνιμη έκθεση του Μουσείου αναπτύσσεται σε τέσσερις ενότητες που παρέχουν πληροφορίες για την εξόρυξη λιθάνθρακα, για τους ορυκτούς πόρους γενικότερα, αλλά και την αρχαιολογία και την τέχνη, που μεταδίδονται στον επισκέπτη με την κλασική μουσειολογική έκθεση, αλλά και μέσω διαδραστικών παιχνιδιών, χρήσης multimedia και εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Οι επισκέπτες έχουν επίσης την ευκαιρία να περιηγηθούν σε μια υπόγεια στοά βάθους 20 μέτρων και μήκους 1,2 χιλιομέτρων, η οποία κατασκευάστηκε εξ αρχής κάτω από το Μουσείο, ακριβώς για να δοθεί η ευκαιρία του βιώματος της ιδιαίτερης ατμόσφαιρας του περιβάλλοντος εργασίας ενός ανθρακωρύχου κατά το παρελθόν .
Στο Bergbaumuseum, οι αντιπρόσωποι της Εταιρείας μας παρουσίασαν τις προθέσεις της σε σχέση με την ανάδειξη των σημαντικών, κινητών ή ακινήτων, κηρυγμένων ή μη πολιτιστικών στοιχείων βιομηχανικής αρχαιολογίας που βρίσκονται στις ιδιοκτησίες της στη Σέριφο. Στην παρουσίαση παρευβρέθηκαν ο καθηγητής Μεταλλευτικής Αρχαιολογίας στο Ruhr University, και Διευθυντής Ερευνών του Bergbau-Museum Dr. Thomas Stöllner, η Καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας της Ανατ. Μεσογείου στο Ruhr University, Dr. Constance von Rüden, καθώς και ο Dr. Michael Farrenkopf, Διευθυντής του τμήματος Αρχείου και Τεκμηρίωσης του Bergbau-Museum.
